Analizator parametrów krytycznych ABL90 FLEX PLUS

Wykładnik jonów wodorowych

Stopień kwasowości lub zasadowości dowolnego płynu (w tym krwi) jest funkcją stężenia jonów wodoru w tym płynie [H+], a pH to prosty sposób na wyrażenie aktywności jonu wodorowego. Związek pomiędzy pH i stężeniem jonów wodorowych jest zatem opisywany jako:

pH = -log aH⁺
gdzie aH+ to aktywność jonu wodorowego.

Niskie pH jest związane z kwasicą, a wysokie pH — z zasadowicą [1,2].

1. CLSI. Blood gas and pH analysis and related measurements; Approved Guidelines. CLSI document CA46-A2, 29, 8. Clinical and Laboratory Standards Institute, 940 West Valley Road, Suite 1400, Wayne, Pennsylvania 19087-1898 USA, 2009
2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook

Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla

Dwutlenek węgla (CO₂) jest kwaśnym gazem; ilość CO₂ we krwi jest w dużej mierze kontrolowana przez częstość i głębokość oddechu lub wentylacji. pCO₂ to parcjalne ciśnienie CO₂ we krwi. Jest to miara ciśnienia wywieranego przez niewielką część (ok. 5%) całkowitego CO₂, który pozostaje w stanie gazowym, rozpuszczonego w osoczu krwi. pCO₂ to oddechowy komponent równowagi kwasowo-zasadowej, który odzwierciedla dostateczność wentylacji płucnej. Nasilenie niewydolności oddechowej, a także jej przewlekły charakter można ocenić na podstawie towarzyszących zmian statusu kwasowo-zasadowego [1,2].

1. Higgins C. Parameters that reflect the carbon dioxide content of blood. www.acutecaretesting.org Oct 2008.
2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014

Ciśnienie parcjalne tlenu

Ilość tlenu we krwi jest kontrolowana przez wiele zmiennych, np. wentylację/perfuzję. pO₂ to parcjalne ciśnienie tlenu w fazie gazowej w równowadze we krwi. pO₂ odzwierciedla tylko niewielką frakcję (1 – 2 %) tlenu całkowitego we krwi, który jest rozpuszczony w osoczu [1]. Pozostałe 98 – 99 % tlenu występującego we krwi jest związane z hemoglobiną w erytrocytach. pO₂ odzwierciedla przede wszystkim pobór tlenu w płucach [2].

1. Wettstein R, Wilkins R. Interpretation of blood gases. In: Clinical assessment in respiratory care, 6th ed. St. Louis: Mosby, 2010.

2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Glukoza

Glukoza jest najliczniej występującym węglowodanem w metabolizmie człowieka i służy jako główne źródło energii wewnątrzkomórkowej (patrz mleczan). Glukoza pochodzi przede wszystkim z węglowodanów przyjmowanych wraz z pożywieniem, ale jest także produkowana — przede wszystkim w wątrobie i nerkach — w toku anabolicznego procesu glukoneogenezy oraz z rozpadu glikogenu (glikogenolizy). Glukoza produkowana wewnątrzustrojowo pomaga utrzymać stężenie tego cukru we krwi w granicach normy, kiedy glukoza dostarczana z pożywieniem nie jest dostępna, tj. pomiędzy posiłkami lub w okresach głodu [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Mleczan

Mleczan, anion powstający w wyniku dysocjacji kwasu mlekowego, to wewnątrzkomórkowy metabolit glukozy. Jest on produkowany przez komórki mięśni szkieletowych, czerwone krwinki (erytrocyty), mózg i inne tkanki podczas tlenowego wytwarzania energii (glikoliza). Mleczan powstaje w płynie wewnątrzkomórkowym z pirogronianu; reakcja ta jest katalizowana przez enzym dehydrogenazę mleczanową (LDH) [1,2].

Dowiedz się więcej

1. Robergs RA, Ghiasvand F, Parker D. Biochemistry of exercise-induced metabolic acidosis. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 2004; 287: R502-16.

2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Kreatynina

Kreatynina to endogenny odpad metabolizmu mięśni, pochodzący z kreatyny, substancji o dużym znaczeniu w produkcji energii w komórkach mięśniowych. Kreatynina jest usuwana z organizmu z moczem, a jej stężenie we krwi odzwierciedla filtrację kłębuszkową a tym samym działanie nerek [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Mocznik

Mocznik (wzór cząsteczkowy: CO(NH₂)₂) to zasadniczy odpad azotowy katabolizmu białek, który jest eliminowany z organizmu z moczem. Jest to najliczniej występujący organiczny składnik moczu. Mocznik jest transportowany we krwi z wątroby do nerek, gdzie zostaje odfiltrowany z krwi i wydzielany z moczem. Niewydolność nerek jest związana z ograniczeniem wydalania mocznika z moczem i, w konsekwencji, wzrostem jego stężenia we krwi (osoczu/surowicy) [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Wapń

Jon wapniowy (Ca²⁺) to jeden z najczęściej występujących kationów w organizmie, przy czym około 1% występuje w płynie zewnątrzkomórkowym. Ca²⁺ odgrywa kluczową rolę w mineralizacji kości i wielu procesach komórkowych, np. kurczliwości mięśnia sercowego i mięśni szkieletowych, przekaźnictwie nerwowo-mięśniowym, wydzielaniu hormonów oraz bierze udział w różnych reakcjach enzymatycznych, takich jak krzepnięcie krwi [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Chlorki

Chlorki (Cl^-) to główny anion w płynie pozakomórkowym i jeden z najważniejszych anionów we krwi. Główna funkcja Cl^- to utrzymywanie ciśnienia osmotycznego, równowagi płynów, aktywności mięśni, obojętności jonowej w osoczu oraz pomoc przy eliminacji przyczyny zakłóceń równowagi kwasowo-zasadowej [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Potas

Potas (K⁺) jest najważniejszym kationem w płynie wewnątrzkomórkowym, gdzie występuje w stężeniu od 25 do 37-krotnie wyższym (∼150 mmol/L w komórkach tkanek, ∼105 mmol/L w erytrocytach) niż w płynie zewnątrzkomórkowym (∼4 mmol/L) [1, 2]. K⁺ pełni w organizmie kilka istotnych funkcji, np. reguluje pobudliwość nerwowo-mięśniową, rytm serca, objętości płynu wewnątrz i zewnątrzkomórkowego oraz status kwasowo-zasadowy [3].

1. Burtis CA, Ashwood ER, Bruns DE. Tietz textbook of clinical chemistry and molecular diagnostics. 5th ed. St. Louis: Saunders Elsevier, 2012.
2. Engquist A. Fluids/Electrolytes/Nutrition. 1st ed. Copenhagen: Munksgaard, 1985.
3. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Sód

Sód (Na⁺) jest dominującym kationem w płynie zewnątrzkomórkowym, gdzie jego stężenie jest 14-krotnie wyższe (∼140 mmol/l) niż w płynie wewnątrzkomórkowym (∼10 mmol/l). Na⁺ jest głównym czynnikiem wpływającym na osmolalność płynu zewnątrzkomórkowego, a jego główną funkcją jest w dużej mierze kontrola i regulacja gospodarki wodnej oraz utrzymywanie ciśnienia krwi. Na⁺ odgrywa również ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych i aktywacji skurczów mięśni [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Karboksyhemoglobina

FCOHb to frakcja hemoglobiny całkowitej (ctHb), która występuje jako karboksyhemoglobina (COHb). Zgodnie z przyjętą konwencją frakcja ta jest wyrażana w procentach (%) [1].

W zakresie 0 – 60 % wartość COHb we krwi tętniczej (COHb(a)) i żylnej (COHb(v)) jest podobna, co oznacza, że parametr ten może być analizowany zarówno we krwi żylnej, jak i krwi tętniczej [1]. W przypadku większości tekstów medycznych FCOHb(a) jest po prostu nazywana COHb [2].

1. Lopez DM, Weingarten-Arams JS, Singer LP, Conway EE Jr. Relationship between arterial, mixed venous and internal jugular carboxyhemoglobin concentrations at low, medium and high concentrations in a piglet model of carbon monoxide toxicity. Crit Care Med 2000; 28: 1998-2001.

2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Bilirubina

Bilirubina to żółty produkt rozkładu powstający w wyniku degradacji grupy hemowej hemoglobiny. Jest ona transportowana we krwi z miejsca jej wytwarzania — układu siateczkowo-śródbłonkowego — do wątroby, gdzie ulega biotransformacji przed wydaleniem z żółcią. Żółtaczka, patologiczne zażółcenie skóry, wynika z nieprawidłowego nagromadzenia bilirubiny w tkankach i jest zawsze związana z podwyższonym stężeniem bilirubiny we krwi (hiperbilirubinemią) [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Hemoglobina całkowita

Stężenie hemoglobiny całkowitej (ctHb) we krwi obejmuje oksyhemoglobinę (cO₂Hb), deoksyhemoglobinę (cHHb), a także dysfunkcyjne formy hemoglobiny, które są niezdolne do wiązania tlenu:

karboksyhemoglobinę (cCOHb) (patrz COHb), methemoglobinę (cMetHb) (patrz MetHb) i sulfhemoglobinę (cSulfHb).

W związku z tym:

ctHb = cO₂Hb + cHHb + cCOHb + cMetHb + cSulfHb

W przypadku większości oksymetrów rzadka odmiana sulfHb nie jest uwzględniana w podanej wartości c [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Frakcja hemoglobiny płodowej

FHbF w hemoglobinie całkowitej we krwi [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Frakcja deoksyhemoglobiny

FHHb w hemoglobinie całkowitej we krwi [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Methemoglobina

FMetHb to frakcja hemoglobiny całkowitej (ctHb), która występuje jako methemoglobina (MetHb). Zgodnie z przyjętą konwencją frakcja ta jest wyrażana w procentach (%) [1].

W przypadku większości tekstów medycznych MetHb(a) jest po prostu nazywana methemoglobiną (MetHb) [2].

1. CLSI. Blood gas and pH analysis and related measurements; Approved Guidelines. CLSI document CA46-A2, 29, 8. Clinical and Laboratory Standards Institute, 940 West Valley Road, Suite 1400, Wayne, Pennsylvania 19087-1898 USA, 2009.

2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Saturacja

Wysycenie krwi tlenem (sO₂) to stosunek stężenia oksyhemoglobiny do stężenia hemoglobiny funkcjonalnej (tj. oksyhemoglobiny (O₂Hb) i deoksyhemoglobiny (HHb) zdolnej do przenoszenia tlenu [1].

sO₂ odzwierciedla wykorzystanie aktualnie dostępnej zdolności transportu tlenu.

We krwi tętniczej 98 – 99 % tlenu jest transportowane przez erytrocyty w postaci związanej z hemoglobiną. Pozostałe 1–2 % tlenu transportowane we krwi ulega rozpuszczeniu w osoczu krwi — jest to część oznaczana jako ciśnienie parcjalne tlenu (pO₂) [2,3].

1. CLSI. Blood gas and pH analysis and related measurements; Approved Guidelines. CLSI document CA46-A2, 29, 8. Clinical and Laboratory Standards Institute, 940 West Valley Road, Suite 1400, Wayne, Pennsylvania 19087-1898 USA, 2009.

2. Higgins C. Parameters that reflect the carbon dioxide content of blood. www.acutecaretesting.org Oct 2008.

3. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Frakcja oksyhemoglobiny

FO₂Hb w hemoglobinie całkowitej we krwi [1].

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.